Kars İlinin Tarihi ve Turistik Yerleri

HAVARİLER KİLİSESİ(KÜMBET CAMİİ KARS)
Kars Kalesi : Merkez kale veya iç Kale olarak anılır. Kaynaklar 12. Asırda Saltuklular tarafından yapılmış demekteyse de kalenin tarihi 10. asıra kadar inmektedir. Merkez kalede bulunan bir kitabeye göre 1152 yılında Sultan İzzettin’in emri ile veziri Firuz Akay tarafından yaptırılmıştır. Kaleyi 1386 yılında Timur yerle bir etmiş, 1579 yılında III Murat’ın emriyle Lala Mustafa Paşa yeniden yaptırmıştır. Bundan sonra 1616 ve 1636 yıllarında iki defa onarımdan geçen kaleye bazı yapılar eklenmiştir. Merkez kale dışında şehri çevreleyen dış kale’de 12. yüzyılda yapılmıştır. Dış kale çok tahrip olduğundan görülebilecek kalıntı kalmamıştır.

KARS KALESİ KARS ÇEVRESİNDE GÖRÜLEBİLECEK OLAN YERLER
OCAKLI (ANİ) : Tarihi kent Ani Kars’ın 48 kilometre doğusunda bulunur. Kentin doğusunda Ermenistan sınır çizgisini doğal olarak oluşturan Arpaçay Vadisi, batısında ise Alaçay Vadisi bulunur.
Ani şehrinin en parlak devri 10-11 yüzyıllarda olmuştur. Ani 1064 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından Bizans’lılardan alınır ve Selçuklu soylarından olan Şeddat Oğullarından Menuçehr’in idari kontrolüne bırakılır.
1877-1878 Osmanlı-Rus harbinden sonra Ani Rus kontrolüne girer.
Ani şehrini saran surlar 972 yılında III Ashot tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra 977-990 tarihleri arasında II Simbat tarafından doğu surlarıda eklenerek restore edilmiştir. 11 Yüzyılda Emir Menuçehr tarafından surlar yeniden güçlendirilmiş ve Selçuklu motifleriyle süslenmiştir. Kuzey surlarının uzunluğu 2500 metre, yüksekliği ise 8.10 metredir.

ANİ ŞEHRİNİ GİRİŞİNDEKİ SURLAR
Ani şehri içerisinde günümüze kadar kalmış tarihi eserlerden bazıları.
1. Ejderha kulesi: 12 Yüzyılda Selçuklular tarafından hastane olarak kullanılmış olup, Anadolu’nun en eski hastanesidir.
2. Menuçehr Camisi:1072 Yılında Ani Emiri Menuçehr tarafından yapılan cami, konumu ile dikkati çeker. Selçukluların Anadolu’da inşa ettikleri ilk camidir.
3. Selçuk Sarayı :Ani ören yerinin kuzeybatı ucunda yer almakta olup, oldukça görkemlidir.
4. Nakışlı Müzesi (Tigran Honentz Kilisesi):Bu yapı Tigran Honentz tarafından Arpaçay Vadisine bakan bir teras üzerine yapılmıştır.

NAKIŞLI MÜZESİ (TİGRAN HONETZ KİLİSESİ)
5. Keseli Müzesi (Kurtarıcı Kilisesi) :1035-1036 Yıllarında yaptırılmıştır.
6. Abugamrents Müzesi (Krikor Abugamrents Kilisesi):Ani’nin Alaçay Vadisi’ne bakan yamaçlardan 994 yılında Krikor, erkek kardeşi Hamze ve kız kardeşi Seta tarafından yaptırılmıştır.
7. Meryem Ana Müzesi (Meryem Ana Katedrali) :Ani şehir merkezinde yer alan Meryem Ana Katedrali inşaatına 939 yılında II Simbat tarafından başlanmış 1001 yılında I Gagik’in eşi Katramida tarafından inşaatı tamamlattırılmıştır. Meryem Ana Katedralinin mimarı İstanbul’daki Ayasofya’yı deprem sonrası onararak restore eden Mimar Tiridates’dir.

FETHİYE CAMİ (MERYEM ANA KATEDRALİ)
8. Gagik Müzesi (Gagik Kilisesi) : Ani’nin batısında I Gagik tarafından 1001 yılında yaptırılmıştır.
9.Havariler Müzesi (Havariler Kilisesi) : Dört havari adına 10. yüzyılda yaptırılmıştır.

ARPAÇAY : Kars’ın en önemli hayvan üretim bölgesidir. Meralarla kaplıdır. Arpaçay baraj gölü çevreye doğal güzellik katmaktadır. Gölde sarı balık ve sazan yaşamaktadır.
SUSUZ : Susuz yakınlarında yer alan Susuz şelalesi görülmeye değerdir. Ayrıca Susuz yakınlarındaki kaplıcaları da romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.
DİGOR Oğuz boylarının Anadolu’ya girdikleri ve belirli bir süre yaşadıkları yerdir. Ünlü Türk Şairi Dede Korkut’ın Digor’da yaşadığına inanılır. Digor çevresinde Ortaçağ’dan kalma kiliseler bulunur. Bunların içinde Digor yakınlarında bulunan Beş Müzesi (Beş kilise) ve Karabağ köyü yakınlarında bulunan, iyi korunmuş Karabağ Müzesi (Mrin Kilisesi) bulunmaktadır.
KAĞIZMAN : Kağızman, Çamuşlu köyünde yer alan Neolitik döneme ait kaya resimleri ile ünlüdür. Ayrıca Kağızman’ın kuzeyinde bulunan, batıdan doğu’ya doğru akan Aras Nehri Kanyonu vahşi, doğal güzelliklerle doludur. Bu kanyondaki güzellikler Kağızman Tuzluca yolu izlenerek görülebilir.
FOLKLÖR : Kars halkı dansları, ritim ve estetik yönünden son derece güzeldir ve Kars’a gelindiğinde mutlaka izlenmelidir. Genelde kızlı erkekli oynanan folk danslarının bazıları şunlardır: Enzeri, Terekeme, Askeran, Iğdır Barı, Ceylan, Şeyh Şamil, Kıskanç ve han kızlarıdır. Halk ozanlarıyla Ülke çapında tanınan Kars yörelerinde davul ve zurna gibi enstürmanlarda sevilerek çalınır.
ALIŞ – VERİŞ : Tabii boyalardan yapılan Kars Kilim ve halıları çok ünlüdür. Yöresel gümüş kemerler ve çeşitli gümüş takılar Kars’ın tipik hatıra eşyalarıdır. Kaz tüyünden yapılan kuştüyü yastıkları son derece sıhhıdir. Ayrıca Kars kaşar peyniri ve balı çok lezizdir.

SARIKAMIŞ: SARIKAMIŞ Kars’ın kış sporları merkezidir. Bu yöre kar kalitesi ve kayak pisti açısından dünyada bu sporu yapmaya en elverişli yerlerden birisidir. Kars Sarıkamış 2200-2900 metre yükseklik gösteren bir plato üzerinde yer almaktadır. Tüm çevresi Sarıçam ormanları ile kaplıdır. Kars Sarıkamış yalnız çam ormanları ile değil Çarın av köşkü ve halen kullanılmakta olan Rus kışla binaları ile de ünlüdür. Sarıçam ormanları ile ünlü olan Sarıkamış çevresi özellikle Alp ve Kuzey disiplini kayak uygulamaları ile “kayak safari” ve “Kızakla geziler” için çok uygun ortamlar sunmaktadır. Sarıkamış’ta kayak yapmak bir ayrıcalıktır.

SARIKAMIŞ SARIÇAM KAYAK TESİSLER
ARPAÇAY : Kars’ın en önemli hayvan üretim bölgesidir. Meralarla kaplıdır. Arpaçay baraj gölü çevreye doğal güzellik katmaktadır. Gölde sarı balık ve sazan yaşamaktadır.
SUSUZ : Susuz yakınlarında yer alan Susuz şelalesi görülmeye değerdir. Ayrıca Susuz yakınlarındaki kaplıcaları da romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.